Το καθεστώς βασικής ενίσχυσης, τα δικαιώµατα, οι µεταβιβάσεις και το Εθνικό Απόθεµα έχουν ξεκινήσει πλέον να αποσαφηνίζονται καθώς το ελληνικό στρατηγικό σχέδιο έχει πάρει το δρόµο για την Κοµισιόν.
Οι περισσότερες αλλαγές έχουν να κάνουν µε την αξία των δικαιωµάτων και όχι την κατανοµή τους, ενώ το Εθνικό Απόθεµα αναµένεται να αποκτήσει τρία τµήµατα ανάλογα την αγρονοµική περιφέρεια. Την ίδια ώρα η απεµπλοκή της συµπληρωµατικής ενίσχυσης νεαρών αγροτών και των οικολογικών σχηµάτων (νέο πρασίνισµα) από τα δικαιώµατα αναµένεται να φέρει ανακατατάξεις στις µεταβιβάσεις. Εδώ παρουσιάζονται 10 απαντήσεις στα πιο συχνά ερωτήµατα σε σχέση µε το καθεστώς βασικής ενίσχυσης στη νέα ΚΑΠ.
1. Θα υπάρξει πρώτη κατανοµή δικαιωµάτων όπως την περίοδο 2015-2019;
∆εν θα υπάρξει πρώτη κατανοµή δικαιωµάτων για τη νέα περίοδο, όπως έγινε την τρέχουσα. Το 2015 η κατανοµή νέων δικαιωµάτων βασικής ενίσχυσης βασίστηκε στον αριθµό των επιλέξιµων εκταρίων, τα οποία διέθεταν οι γεωργοί κατά το πρώτο έτος εφαρµογής της νέας ΚΑΠ. Τώρα, ο κάθε παραγωγός θα πληρωθεί το 2023 µε βάση τον αριθµό δικαιωµάτων που έχει ήδη στην κατοχή του και θα ενεργοποιήσει στο ΟΣ∆Ε εκείνου του έτους.
Αυτό που θα γίνει, είναι η επαναπροσαρµογή της µοναδιαίας αξίας δικαιωµάτων για όλους, αναλογικά µε την αξία που είχαν το 2022 (στρεµµατική πληρωµή βασικής συν πρασίνισµα), σύµφωνα µε το Άρθρο 24 παράγραφος 1 της νέας ΚΑΠ. Η επαναπροσαρµογή θα γίνει µε βάση πρώτον τα βήµατα εσωτερικής σύγκλισης (ετήσια σύγκλιση 25%) και δεύτερον τον συνολικό προϋπολογισµό της βασικής ενίσχυσης. Ο συνολικός προϋπολογισµός της βασικής ενίσχυσης υπολογίζεται στα 878 εκατ. ευρώ, κατά 200 εκατ. ευρώ περίπου µειωµένος σε σχέση µε την τρέχουσα περίοδο.
2. Πώς θα γίνεται η λήψη νέων δικαιωµάτων;
Όπως την τρέχουσα περίοδο, έτσι και την περίοδο 2023-2026 θα λειτουργήσει το Εθνικό Απόθεµα. Το Εθνικό Απόθεµα θα «τραβά» χρήµατα από τον προϋπολογισµό της βασικής ενίσχυσης. ∆ηλαδή, ετησίως ένα ποσοστό (3% είναι την τρέχουσα περίοδο), θα δεσµεύεται για την κατανοµή νέων δικαιωµάτων. Κατά προτεραιότητα η κατανοµή των δικαιωµάτων ενίσχυσης θα γίνεται στις ακόλουθες κατηγορίες γεωργών: α) γεωργοί νεαρής ηλικίας που έχουν συστήσει νέα γεωργική εκµετάλλευση για πρώτη φορά, β) νέοι γεωργοί.
Για τον ορισµό του νέου αγρότη πέραν του ηλικιακού ορίου των 40 ετών και της υποχρέωσης να είναι αρχηγός γεωργικής εκµετάλλευσης, δίνεται ιδιαίτερη έµφαση στο κριτήριο της εκπαίδευσης και κατάρτισης. Γι’ αυτό ως επιπλέον κριτήριο για τον ορισµό του νέου αγρότη εισάγεται το επίπεδο γνώσεων. Θα πρέπει να είναι κατ’ ελάχιστο επίπεδο 4 (δηλ. Επαγγελµατική σχολή ή λύκειο) ή εάν είναι επίπεδο 2 (δηλ. απολυτήριο Γυµνασίου) να συνοδεύεται επιπλέον µε εκπαίδευση γεωτεχνικής κατεύθυνσης ή µε αποδεδειγµένη άσκηση του επαγγέλµατος του αγρεργάτη διάρκειας ισοδύναµης τριών συναπτών ετών.
Υποχρεωτικά, θα πρέπει οι παραπάνω κατηγορίες αγροτών να εξυπηρετούνται, µε τη γραµµική µείωση της αξίας της βασικής ενίσχυσης.
3. Πώς σχεδιάζεται το Εθνικό Απόθεµα;
Για το Εθνικό Απόθεµα, το σχέδιο περιλαµβάνει τη δηµιουργία τριών Αποθεµάτων σύµφωνα µε την πρόταση των επιστηµονικών συµβούλων για τη νέα ΚΑΠ. Ένα για τα βοσκοτόπια, ενός για τις αροτραίες και ενός για τις δενδρώδεις. Με την αναµενόµενη ένταξη επιπλέον στρεµµάτων βοσκοτόπων στο σύστηµα, µε το σηµερινό µοντέλο θα γινόταν περικοπή των ενισχύσεων στο σύνολο των αγροτών για να εξυπηρετηθούν οι αιτήσεις για νέα δικαιώµατα. Με το νέο σύστηµα που εξετάζεται, η περικοπή θα γίνει µόνο στα βοσκοτοπικά δικαιώµατα. Αντίστοιχα, για τις αιτήσεις των αροτραίων, η περικοπή θα αφορά τους κατόχους αρόσιµων καλλιεργειών και για τα δέντρα θα γίνεται οι περικοπή από τους καλλιεργητές δενδρώνων.
4. Πώς θα λειτουργήσει η εσωτερική σύγκλιση;
Ετησίως, ξεκινώντας από το 2023, η αξία των δικαιωµάτων θα συγκλίνει στο 100% της θεωρητικής µέσης αξίας δικαιωµάτων του 2026 ανά αγρονοµική περιφέρεια. Τα βήµατα σύγκλισης θα είναι ίσα, δηλαδή 25%.
Παράδειγµα µείωσης αξίας λόγω σύγκλισης: Αγρότης διαθέτει αξία αροτραίων δικαιωµάτων 40 ευρώ το 2023. Έως το 2026 η αξία του δικαιώµατός του θα πρέπει να φτάσει τη θεωρητική µέση αξία, η οποία υπολογίζεται κοντά στα 23 ευρώ το στρέµµα. Ετησίως θα χάνει 4,25 ευρώ από την αξία δικαιώµατος (το 25% της διαφοράς που έχει), έως ότου φτάσει τα 23 ευρώ στο τέλος της νέας προγραµµατικής περιόδου.
Παράδειγµα αύξησης αξίας λόγω σύγκλισης: Αγρότης διαθέτει αξία αροτραίων δικαιωµάτων 10 ευρώ το 2023. Έως το 2026 η αξία του δικαιώµατός του θα πρέπει να φτάσει τη θεωρητική µέση αξία των 23 ευρώ το στρέµµα. Ετησίως θα κερδίζει 3,25 ευρώ από την αξία δικαιώµατος (το 25% της διαφοράς που έχει), έως ότου φτάσει τα 25 ευρώ στο τέλος της νέας προγραµµατικής περιόδου.
5. Πώς θα γίνονται οι µεταβιβάσεις δικαιωµάτων;
Ο κανονισµός για τις µεταβιβάσεις δικαιωµάτων στη νέα ΚΑΠ ορίζει απλά, ότι θα πρέπει οι µεταβιβάσεις να γίνονται σε ενεργό αγρότη και στην αγρονοµική περιφέρεια (αροτραίες, βοσκοτόπια, δενδρώδεις) που αυτά αφορούν. Κατά τα άλλα, η Ελλάδα είναι ελεύθερη να επιλέξει επιπλέον κανόνες. Για παράδειγµα, στην Ιρλανδία προτείνεται η κατάργηση της παρακράτησης 20% επί της αξίας των δικαιωµάτων όταν αυτά µεταβιβάζονται χωρίς γη, µόνο για τα έτη 2023-2024 ώστε να µπορέσουν να αποκτήσουν πρόσβαση σε ενισχύσεις πιο εύκολα οι επαγγελµατίες αγρότες για τα πρώτα έτη της ΚΑΠ.
Στη χώρα µας, ισχύει παρακράτηµα 25% επί της αξίας δικαιωµάτων το 2021. Άγνωστο παραµένει αν θα µειωθεί ή και καταργηθεί αυτό το ποσοστό την ερχόµενη περίοδο.
6. Ποια θα είναι η θεωρητική µέση αξία των δικαιωµάτων το 2026;
Από τον προϋπολογισµό της βασικής ενίσχυσης, το 26,9% θα αντιστοιχεί στους βοσκοτόπους, το 45,6% στις αροτραίες και το 27,5% στις δενδρώδεις καλλιέργειες. Για τα βοσκοτόπια υπήρξε ανεπίσημη ενηµέρωση από τον ΟΠΕΚΕΠΕ προς τους συµβούλους της νέας ΚΑΠ για προσθήκη επιπλέον 7 εκατ. στρεµµάτων, οπότε το συνολικό νούµερο των επιλέξιµων εκτάσεων προς ενίσχυση αυξάνεται στα 20 εκατ. στρέµµατα. Τα στρέµµατα στα αροτραία υπολογίζονται γύρω στα 18 εκατ. και στις δενδρώδεις γύρω στα 8,5 εκατ. στρέµµατα. Εφόσον τελικά ο προϋπολογισµός της βασικής ενίσχυσης καθοριστεί στα 878 εκατ. ευρώ η µέση αξία δικαιωµάτων καθορίζεται στα: 11 ευρώ το στρέµµα για τα βοσκοτόπια (γύρω στα 17 ευρώ αν παραμείνουν οι βοσκοτοπικές εκτάσεις στα 12,7 εκατ. στρέμματα), στα 23 ευρώ το στρέµµα για τις αροτραίες και στα 28 ευρώ το στρέµµα για τις δενδρώδεις καλλιέργειες.
7. Ποιες ενισχύσεις εξαρτώνται από τα δικαιώµατα;
Στην τρέχουσα περίοδο, από τα δικαιώµατα εξαρτώνται η βασική πληρωµή, το πρασίνισµα και η συµπληρωµατική ενίσχυση νεαρών αγροτών. Στη νέα ΚΑΠ και για την περίοδο 2023-2026 από τα δικαιώµατα θα εξαρτώνται η βασική ενίσχυση και η αναδιανεμητική.
Το νέο πρασίνισµα (eco-schemes) θα εξαρτάται από τα στρέµµατα που εντάχθηκαν στις δράσεις που θα προκηρυχθούν και η συµπληρωµατική ενίσχυση νεαρών αγροτών θα είναι επίσης στρεµµατική.
8. Πώς θα λειτουργεί η αναδιανεµητική ενίσχυση;
Η στρεµµατική επιδότηση της αναδιανεµητικής, αφορά όσους δηλώνουν στο ΟΣ∆Ε: 20 έως 110 στρέµµατα στις αροτραίες, 10 έως 40 στρέµµατα σε δενδρώνες, αµπελώνες και 10 έως 170 στρέµµατα βοσκοτόπων. Αυτοί οι παραγωγοί θα λαµβάνουν επιδότηση ένα ποσό, επιπλέον, της βασικής.
9. Ποιος θα δικαιούται άµεσες ενισχύσεις;
Άµεσες ενισχύσεις στη νέα ΚΑΠ θα δικαιούται µόνο όποιος οριστεί ως ενεργός αγρότης. ∆ηλαδή είναι όσοι:
Είναι κάτοχοι γεωργικής εκµετάλλευσης και έλαβαν ενισχύσεις λιγότερες των 5.000 ευρώ.
Είναι κάτοχοι γεωργικής εκµετάλλευσης και εφόσον έλαβαν ενισχύσεις περισσότερες των 5.000 ευρώ είναι εγγεγραµµένοι στο Μητρώο Γεωργικών Εκµεταλλεύσεων και προσκοµούν ετησίως τιµολόγια αγοράς εισροών, πώλησης αγροτικών προϊόντων.
10. Κανόνες βασικής ενίσχυσης
Εκτός από τον ορισμό του ενεργού αγρότη, για να λαμβάνουν τις επιδοτήσεις οι δικαιούχοι θα πρέπει να τηρούν και τους κανόνες πολλαπλής συμμόρφωσης.
Από αυτούς δεν εξαιρούνται ούτε οι μικροκαλλιεργητές όπως έγινε την τρέχουσα προγραμματική περίοδο.
Οι ερωταπαντήσεις για τα δικαιώματα της νέας ΚΑΠ διαθέσιμες εδώ
Πηγή: agronews.gr